کتابخانه نسخ خطی

پیشینه کتابخانه نسخ خطی کتابخانه و گنجینه نسخ خطی کاخ گلستان در اوایل قرن 13هجری قمری در کاخ گلستان با همت فتحعلیشاه قاجار تاسیس شد و به نام کتابخانه شاهنشاهی موسوم شد.فتحعلیشاه توجه خاصی به فن شریف خطاطی و هنر ظریف نقاشی داشت و هنرمندان چیره دست روزگار او مانند : زین العابدین اشرف-محمدشفیع بن محمدعلی تبریزی-وصال شیرازی و صدها خوشنوس نامدار در اقلام مختلفه در آن عصر با نمایش تفاخر و نفایس در عرصه هنرنمایی به مسابقه پرداختند و آثار گرانبها و بی بدیل خود را به شاهان اهدا می کردند و این آثار به کتابخانه راه می یافت و در همین عصر هم مصوران ماهر و چهره پردازان قوی پنجه پا به عرصه وجود گذاشتند و بازار صنعت نقاشی را به سبک و شیوه خاص قاجاری  خود پیوسته گرم داشتند. نام آورانی مانند: آقا رضا، آقا صادق،خاندان وصال،علی اشرف،صنیع الملک،محمودخان ملک الشعرا،کمال الملک،اسماعیل جلایر و دیگر نقاشان و تذهیب کاران هنرمند با خلق آثار دلفریب خود هنر را وسعت بخشیدند و کتابخانه شاهنشاهی با جمع آوری کتب کتابخانه های سلاطین گذشته مانند صفویه و زندیه بالاخره در کاخ گلستان پایه گذاری شد. در زمان حاج میرزا آقاسی که نظارت مستقیم بر کتابخانه شاهنشاهی وجود داشت کتابهای دینی به وفور گردآوری شد که بعضی در قالب خلعت و پاداش بخشیده می شد و به هر تقدیر بعد از فوت محمدشاه قاجار در زمان سلطنت ناصرالدین شاه یعنی در اوایل نیمه دوم قرن 13 هجری قمری این کتابخانه به نام کتابخانه سلطنتی یا کتابخانه موزه سرکاری تغییر نام پیداکرد و رو به توسعه بیشتری نهاد.یادداشتهای متعددی به خط ناصرالدین در اغلب نسخ کتابخانه سلطنتی دیده می شود. در اواخر سلطنت قاجار عنایتی به کتابخانه سلطنتی نگردید و به طورکلی می توان گفت خلق آثارهنری رو به افول نهادو بسیاری از کتابها متفرق و به بلاد دوردست افتاد و مورد تعدی متعدیان بی ذوق و سودجویان غیر متعهد قرار گرفت مثل لسان الدوله که از کتابداران وقت بود که تعدادی از آثار ربوده شده توسط وی از زیر خاک باغچه و زیر شیروانی واز حوض آب درآمدو به بسیاری از نسخ آسیب جدی وارد آمد و بدرستی بر کسی معلوم نیست که بازنگشته ها کدام اند و کجایند؟ تا پایان دوره قاجار برخی آثار نفیس دیگری از کتابخانه بذل و بخشش شد از آن جمله یکی از شاهکارهای هنر خوشنویسی و نگارگری است این اثر مرقعی بود شامل 60قطعه از نقاشیهای "حمزه نامه " مشهور بود که از بزرگترین اثر نگارگری مکتب ایران و هند به شمار میرود.که به خارجیان بخشیده شد  که در موزه ملی وین نگهداری می گردد. در عصر پهلوی هم با تشکیل کتابخانه ملی در حدود 14 هزار جلد کتاب از کتابخانه سلطنتی به کتابخانه ملی انتقال یافت و مابقی نسخ در صندوق نگهداری میشد و سرانجام گنجینه کنونی کتابخانه  در مجموعه تاریخی کاخ گلستان فعالیت خود را شروع کردو امید است بتوانیم روز به روزبا اقدامات موثر و طرحهای خوب بهره وری کتابخانه افزوده گرددو در ارائه خدمات مرجع جهت پژوهشگران و انجام امور پژوهشی و چاپ نسخ خطی به نتایج  شایانی در خور برسیم. در حال حاضر بیش از 3200قلم نسخه  خطی در گنجینه نفایس و نسخ خطی کاخ گلستان موجود است و از مفاخر این مجموعه می توان به :مرقع گلشن، شاهنامه بایسنقری ، هزارو یکشب اشاره نمود. ارائه خدمات - اصل منابع به هیچ عنوان نمایش داده نمی شود. - در اختیار گذاشتن سی دی ، پرینت، میکروفیلم یا عکس از تمامی بخشهای نسخ منوط به تکمیل فرم تقاضا و ذکر نوع تحقیق و پرداخت هزینه می باشد. - اصل نسخه در اختیار پژوهشگر قرار نمی گیرد و در موارد خاص که نیاز پژوهشگر به رویت بخشهائی از اصل نسخه محرز باشد، پس از تائید مدیر کتابخانه و مدیر دستگاه اجرائی و منحصرا در سالن مخزن و با نظارت کامل کتابدار ، اصل نسخه برای مدت زمان محدودی در اختیار پژوهشگر قرار می گیرد. - استفاده از اسکن  یا  عکس دیجیتالی نسخ سنگی و چاپ سنگی برای پژوهشگران در قبال معرفی نامه معتبر و اجازه ریاست دستگاه امکان پذیر خواهد بود. - به منظور افزایش بقای عمر نسخ خطی و چاپ سنگی و سربی و امکان استفاده آسان، تهیه اسکن و میکروفیلم و عکس دیجیتالی  از نسخ مزبور ضروری است. مدارک مورد نیاز محققین و روزهای مراجعه مراجعین محترم می بایستی ضمن ارائه معرفی نامه معتبر از محل کار یا تحصیل  و یا ارگانهای  ذیربط ، نامه درخواست خود را نیز ضمیمه فرمایند و کارت شناسائی معتبر و یک قطعه عکس و کپی کارت ملی خودرا همراه داشته باشند.با مراجعه به  دبیرخانه کاخ گلستان  و سیر روال قانونی و تائید مدیر یت محترم یا معاونت محترم مجموعه کاخ گلستان  و ارجاع به دفتر گنجینه نسخ خطی ّ  برای ایشان نوبت سرویس دهی تعیین می گردد تا کار مورد درخواست بررسی و اعلام آمادگی گردد. روزهای  مراجعه: از شنبه تا چهارشنبه ساعت 9 صبح الی 14:30 بعدازظهر جهت ارائه مدارک  به دبیرخانه کاخ گلستان مراجعه نمائید. درخواست کنندگان  می بایست دارای مدارک تحصیلی فوق لیسانس یا بالاتر باشند.