پازیریک نام قدیمی ترین فرش پیداشده بر روی زمین می باشد که توسط سرگی رودنکو یافت شد. این فرش به دوره ایران هخامنشی می باشد و قدمت آن به بیش از 2400 سال پیش می رسد. این قالی در مجموعه ای به نام پازیریک نزدیک سیبری حدود 70 سال پیش پیدا شد و هم اکنون در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ در حال نگهداری است.
قالی پازیریک قدیمی ترین فرش دنیا است که در سال ۱۳۲۸ (۱۹۴۹) توسط سرگی رودنکو، باستان شناس روس در دره پازیریک در کنار اشیاء باستانی دیگری در در گور یخ زدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد. دره پازیریک دره ای کوچک در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی و ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان قرار دارد. بیشتر پژوهشگران این قالی را از دست بافت های پارت ها و یا مادها می دانند.
اگر پازیریک را قدیمی ترین فرش ایرانی محسوب کنیم ، قدمت هنر قالیبافی در ایران به 500 سال قبل از میلاد یعنی بیش از 2000 سال پیش باز می گردد. شواهد موجود از اولین فرش ایرانی در کتاب های چینی یافت شدهاست که به دوران ساسانیان مرتبط است. همچنین بر اساس اطلاعات سایت تخصصی بین المللی فرش ایران، قدیمی ترین فرش جهان فرش پازیریک یک اثر کاملا ایرانی هخامنشی می باشد که هم اکنون در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری می شود.
ابعاد این فرش تقریبا 2 متر مربع (۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ سانتی متر) می باشد که در هر سانتی متربع 36 گره وجود دارد. سبز، آجری، قرمز تیره، آبی و قهوای از رنگ های به کار رفته شده در این فرش می باشد. ناگفته نماند که در اثر گذشت زمان رنگ های این فرش باعث دگرگونی شده است و تنها دلیلی که باعث سالم ماندن نسبی قالی بوده ، یخبندان شدید منطقه دره آلتای است.
شواهدی بیشمار گویای ایرانی بودن این قالی است؛ اسب ها و گوزن زرد خالدار ایرانی و آهوان که در بنای تخت جمشید نیز از این نمونه حجاری ها دیده می شود، همگی مربوط به نژاد ویژه ایرانی است. همچنین سبک کار (گره زدن) به شیوه قالیبافی ایرانیان است. بهره گیری از رنگ های متفاوت و تقارن آنها نشان میدهد این قالی در یک کارگاه مجهز و با تبعیت از یک الگوی دقیق بافته شده است. جالب اینجاست که در قاب های بالایی آن نماد های X مانندی دیده می شوند که در واقع نشانگر درفش کاویانی یا پرچم کاوه هستند که در دوران ساسانیان و اشکانیان به مهمترین پرچم ایران تبدیل شد.(کاری از موسسه گوهر )
تصاویر قدیمی ترین فرش جهان: